Over Reijmerstok

REIJMERSTOK
Reijmerstok is met haar ca. 600 inwoners één van de kleinste kerkdorpen van de gemeente Gulpen-Wittem. De relatief vlakke landbouwgronden rond Reijmerstok bieden goede mogelijkheden voor de land- en tuinbouw, veel gronden zijn hierdoor in gebruik voor de akkerbouw. Door het nagenoeg ontbreken van hoogopgaande beplanting heeft dit gebied een open structuur.
De Reijmerstokkerdorpsstraat ligt in een droogdal dat vanuit het Gulpdal het plateau insnijdt. Delen van de hellingen van dit droogdal zijn met hellingbos begroeid. In 1851 waren er 49 huizen met 300 inwoners. Nu zijn er ongeveer 240 huizen met circa 600 inwoners.
Reijmerstok is een vroegere nederzetting bij een tweetal Middeleeuwse lenen, gelegen bij de vroeg Middeleeuwse weg die van Luik via Voeren, Noorbeek en Terlinden over Reijmerstok langs het kasteel Neuborg liep en in Gulpen aansloot op de weg van Maastricht naar Aken. Deze weg (de Oude Luikerweg) loopt iets ten zuiden van het dorp en werd nog tot aan het begin van de 19e eeuw als route voor de postkoets gebruikt.
De oudste vermelding van Reijmerstok dateert van 1321 als Christiaan van Remerstoch 5 bunder grond in leen ontvangt van de Hertog van Brabant. Dit betreft een groot-leen van Valkenburg.
De RK Kerk is van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een geestelijke en typologische ontwikkeling en is in 1922 gebouwd ter ere van de H. Franciscus van Assisië. De kerk bevat elementen van het Expressionisme, naar een ontwerp van architect Jos Wielders uit Sittard. Meer informatie over dit rijksmonument vindt u op Rijksmonumenten.nl. De in 1838 gebouwde “oude kerk” staat naast de huidige kerk. Tegenwoordige is hier een B&B gevestigd.
De oudste vermelding
Het andere, riddermatige, leen was van de heerlijkheid Rode (‘s-Hertogenrade of Rode le Duc, later Rolduc). De oudste vermelding van dit riddermatige leen dateert van 1375, als Willem van Reymerstock dit landgoed in bezit neemt. Dit leen stond bekend onder de naam ‘Bokkenheufke’ en tegenwoordig als ‘Puthof’. In 1603 was het in het bezit van Jan van Schwarzenberg. Mogelijk dat de familie Schwartzenberg in de 17e eeuw de tegenwoordige Puthof heeft gebouwd. Het wapen met het jaartal 1743 op de gevelsteen van het woonhuis zou van Schwartzenberg kunnen zijn. De Puthof was een leen van ‘s-Hertogenrade.
De oorsprong
De oorsprong van het leenwezen is al bij de Germanen te vinden. In de tijd van de Karolingers (751-925) begon de grote ontwikkeling van het leenwezen. De koning schonk als leenheer aanzienlijke landerijen (lenen) aan een vazal of leenman en verlangde dan als tegenprestatie dat men de koning in tijd van oorlog militair zou bijstaan. Dit werd ‘riddermatige leendienst’ genoemd. Later werden delen van grote lenen door de vazal op zijn beurt weer in leen gegeven. Zo was de Puthof een leen van ‘s-Hertogenrade, terwijl ‘s-Hertogenrade vanaf 1136 weer een groter leen was van de Hertog van Limburg. Na 1288 werd de Hertog van Brabant ook Hertog van Limburg. In de zuidelijke Nederlanden kwam aan het leenstelsel pas een einde na de komst van de Fransen in 1794.
De eerste kerk
De eerste kerk van de H. Franciscus van Assisi van Reijmerstok werd in 1838 als rectoraatskerk gebouwd. Het is nu in gebruik als woonhuis. Boven de vroegere kerkingang (het raam aan de straatkant) bevindt zich in de gevel van mergelsteen een hardstenen chronogram. De huidige kerk bevindt zich rechts van de oude en ± 30 m verder van de straat. Deze is in 1922 gebouwd door de architect Jos Wielders in een voor die tijd moderne architectuur. De kerk is in het bezit van een mooie kruisweg die door de Limburgse kunstenaar Charles Eyck werd gemaakt. Van hem zijn ook de wand- en plafondschilderingen in de kloosterkerk te Wittem.
Foto boven: Edward van Kempen
Foto beneden: Jan Verheijden
“Wie d’r Herrgot Remmerstok hat gemaak”

